W liście zachęcamy Rząd Polski do wsparcia transparentności w Unii Europejskiej w trakcie negocjacji nad nowym kształtem unijnego rejestru lobbingowego – Rejestru służącego przejrzystości.

Przesłany do Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE związany jest z przedstawioną we wrześniu przez Komisję Europejską propozycją reformy regulacji lobbingu w instytucjach Unii Europejskiej, w której – poza inicjatywą wprowadzenia obligatoryjnego rejestru lobbystów – znalazło się kilka istotnych wad lub też pominięto kluczowe dla regulacji lobbingu kwestie. Dlatego też organizacje członkowskie ALTER-EU apelują do stałych przedstawicielstw swoich krajów przy UE, żeby te aktywnie włączyły się w rozpoczynające się w najbliższym czasie negocjacje między Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim oraz Radą Unii Europejskiej treści porozumienia międzyinstytucjonalnego dot. regulacji lobbingu, a co za tym idzie kształtem Rejestru służącego przejrzystości.

W liście wskazujemy najważniejsze zmiany jakie należałoby wprowadzić do propozycji Komisji Europejskiej:

1. Utrzymanie obecnej unijnej definicji lobbingu, która obejmuje wszystkie czynności lobbingowe, mające na celu bezpośrednie, jak i pośrednie, wpływanie na kształt polityki UE i procesu podejmowania decyzji w instytucjach unijnych. Jesteśmy zaniepokojeni propozycją Komisji, która zmierza do osłabianie tej definicji w rejestrze i pominięcia pośredniego aspektu działalności lobbingowej, co może doprowadzić do znacznego zawężenia danych (w tym informacji finansowych, dotyczących w szczególności pośredniego lobbingu prowadzonego przez takie podmioty jak firmy lobbingowe czy kancelarie prawne), które powinny znaleźć się w przyszłym rejestrze. Przyjęcie proponowanej przez KE nowej definicji doprowadzi m.in. do wyłączenia z niej działalności wykonywanej obecnie przez byłego przewodniczącego Komisji Europejskiej José Manuel Barroso.
2. Zapewnienie, że żaden Komisarze, urzędnik Komisji, poseł do Parlamentu Europejskiego, pracownik Rady czy Stałego Przedstawicielstwa przy UE nie będzie miał możliwości odbywania spotkań z lobbystami niezarejestrowanymi w nowym rejestrze lobbingowym. Regulacja taka pozwoliłaby na znaczące zawężenie możliwości lobbowania przez niezarejestrowane podmioty. Omawiana propozycja Komisji (która obejmuje tylko posłów do Parlamentu Europejskiego, urzędników wysokiego szczebla w Komisji i urzędników wysokiego szczebla w dwóch stałych przedstawicielstwach krajów, które aktualnie i w następnej kolejności pełnią prezydencję w Radzie) pozostawia zbyt wiele możliwości lobbowania przez niezarejestrowanych lobbystów. Jak pokazuje raport ALTER-EU z 2016 r. stałe przedstawicielstwa przy UE są doskonałym celem lobbingu, zarówno dużych korporacji, jak również podmiotów, które nie zarejestrowały się w Rejestrze służącym przejrzystości – działalność taka powinna zostać objęta regulacją lobbingową.
3. Zapewnienie odpowiednio wysokiego budżetu i zasobów ludzkich dla Wspólnego sekretariatu Rejestru służącego przejrzystości (JTRS). Transparency International poinformowało w 2015 r., że ponad połowa wpisów w Rejestrze zawierała błędy lub niewiarygodne dane. Wszystkie trzy instytucje UE powinny zapewnić Sekretariatowi odpowiednie narzędzia i zasoby w celu poprawy jakości danych gromadzonych w Rejestrze, tak aby był on w stanie wykonywać znacznie większą liczbę kontroli wpisów do Rejestru rocznie.
4. Poszerzenie zakresu wymaganych do ujawnianie w Rejestrze danych. W celu przedstawienia wiarygodnego obrazu lobbingu w instytucjach UE należy wprowadzić szereg zmian zakresu wymaganych od rejestrujących się podmiotów danych, co pozwoli na wzrost jakości informacji zawartych w Rejestrze. Należą do nich m.in.: wskazywanie – z dokładnością do 10 000 euro (a nie jak obecnie w bardzo szerokich przedziałach) – wszystkich wydatków na działalność lobbingową; podawanie wszystkich nazwisk osób lobbujących w imieniu zarejestrowanego podmiotu; wprowadzenie obowiązku aktualizacji danych w Rejestrze co najmniej dwa razy do roku, w z góry określonych terminach. Komisja w żaden sposób nie uwzględniła powyższych kwestii w zaprezentowanej propozycji.
5. Zobowiązanie do wprowadzenia w dłuższej perspektywie rejestru lobbingowego, opartego na powszechnie obowiązującym prawie. Rejestr lobbingowy, który nie będzie już dobrowolny, powinien zostać oparty na podstawie norm powszechnie obowiązującego prawa (a nie wyłącznie porozumienia międzyinstytucjonalnego), co ma zasadnicze znaczenie dla zarejestrowania wszystkich lobbystów i egzekwowania od nich poszczególnych obowiązków. Tylko taka regulacja da podstawy do wprowadzenia odpowiednich i skutecznych sankcji, dzięki którym możliwe będzie w większym stopniu gromadzenie w rejestrze poprawnych danych. Propozycja Komisji nie stanowi w realizacji tego celu żadnego postępu, dlatego też zachęcamy Radę, aby przyłączyła się do Parlamentu we wspieraniu wprowadzenia w dłuższej perspektywie prawnie wiążącego rejestru lobbingowego.

Polska wzorem transparentności lobbingu?

Jednocześnie zachęcamy Stałe Przedstawicielstwodo dobrowolnego poddania się obowiązującym już w Unii Europejskiej zasadom przejrzystości i m.in. ograniczenia spotkań pracowników Stałego Przedstawicielstwa wyłącznie do osób, reprezentujących podmioty zarejestrowane w Rejestrze służącym przejrzystości, co pozwoliłoby naszym zdaniemna wysłanie silnego sygnału do innych stałych przedstawicielstw i instytucji UE, że Polska jest zdecydowanym zwolennikiem transparentności działalności lobbingowej.

Z pełną treścią listu można zapoznać się tutaj.

[AKTUALIZACJA 21.03.2017]

Odpowiedź Ambasadora znajduje się tutaj.

Więcej o Stałym przedstawicielstwie RP przy UE:

Publikacja współfinansowana ze środków projektu Lobbying transparency in Poland, finansowanego ze środków Open Society Initiative for Europe jako część działań Fundacji Open Society.