GRECO

Działająca przy Radzie Europy GRECO w swoim Raporcie Zgodności dot. czwartej rundy ewaluacyjnej wyznaczyła Polsce w 2014 r. – wobec braku wdrożenia rekomendacji zawartych w Raporcie Oceny z 2012 r.- dodatkowy termin, który upływał wczoraj, do przedstawienia informacji dotyczących realizacji zaleceń.

GRECO przyjmuje do wiadomości, że w związku z obecnym brakiem ostatecznych rezultatów, konieczny jest dalszy znaczący i widoczny postęp […] który pokaże, że możliwy jest akceptowalny poziom realizacji zaleceń. […] GRECO wzywa […] do przedstawienia dodatkowych informacji dotyczących realizacji zaleceń […] do dnia 30 czerwca 2016 r.

Zalecenie te to m.in. rekomendacje odnoszące się do szeroko rozumianych kontaktów parlamentarzystów z lobbystami zawodowymi:

• zwiększenie przejrzystości relacji parlamentarzystów z lobbystami i innymi osobami trzecimi, które próbują wywierać wpływ na proces legislacyjny, w tym również w związku z posiedzeniami podkomisji parlamentarnych;
• uzupełnienie Zasad Etyki Poselskiej o jasne wskazówki dla posłów dotyczące konfliktów interesów (np. ich definicje i/lub rodzaje) i powiązanych tematów (w tym zwłaszcza przyjmowania prezentów i innych korzyści, zakazu łączenia stanowisk, dodatkowych zajęć i udziałów/interesów finansowych, niewłaściwego wykorzystywania informacji i środków publicznych, obowiązku składania oświadczeń majątkowych oraz postawy wobec osób trzecich, takich jak lobbyści – z podaniem rozbudowanych przykładów); oraz ii) wprowadzenie takich standardów etycznych i postępowania również wśród senatorów oraz rozpowszechnienie ich w gronie senatorskim;
• opracowanie, zarówno w odniesieniu do posłów, jak i senatorów,  jasno zdefiniowanego mechanizmu deklarowania potencjalnych konfliktów interesów parlamentarzystów – z uwzględnieniem interesów członków najbliższej rodziny – w związku z konkretnymi przepisami prawnymi (projektami).

Jak wynika z ustaleń Fundacji Frank Bold GRECO przedłużyła wskazany termin do 30 września 2016 r., ze względu na nadmiar bieżącej pracy. Niestety nie zmienia to faktu, że Polska – gdyby termin nie uległ zmianie – nie miała szans udzielić odpowiedzi. Czy uda się do końca września? Wątpimy.

Sejm

W Sejmie trwały co prawda prace, mające na celu wdrożenie rekomendacji GRECO, ale wszystkie one zostały przerwane wraz z zakończeniem VII kadencji w listopadzie 2016 r.

Wśród proponowanych wówczas zmian warto odnotować:

• zmianę brzmienia art. 14 ust. 3 ustawy lobbingowej poprzez wskazanie, że zasady wykonywania działalności lobbingowej na terenie Sejmu i Senatu – także w odniesieniu do posłów i senatorów – regulują odpowiednie regulaminy;
• zmianę regulaminu Senatu poprzez dodanie do niego obowiązku powiadamiania Marszałka o działaniach podejmowanych wobec senatorów przez lobbystów zawodowych.

Równocześnie od 26 maja 2016 r. działała w Sejmie – powołana na wspólnym posiedzeniu Komisji: Administracji i Cyfryzacji, Etyki Poselskiej, Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Sprawiedliwości i Praw Człowieka – Podkomisja nadzwyczajna ds. wdrożenia rekomendacji GRECO przyjętych w raporcie z IV rundy ewaluacyjnej Grupy Państwa przeciwko Korupcji.

Fundacja Frank Bold ustaliła jednak, że podkomisja ta odbyła zaledwie 3 posiedzenia, w trakcie których: dokonano wyboru przewodniczącego i ustalono harmonogram prac (pierwsze posiedzenie), podkomisja zapoznała się z przedłożonym przez Ministra Sprawiedliwości Raportem Zgodności (drugie posiedzenie), podkomisja przedyskutowała możliwe kierunki prac (trzecie posiedzenie). Niestety z posiedzeń podkomisji nie sporządzono protokołów, więc nieznane są jakiekolwiek bliższe szczegóły jej obrad.

Obecnie brak jest jakichkolwiek informacji płynących z Sejmu dot. tej materii. W szczególności Sejm nie opublikował żadnych projektów ustaw czy też uchwał, zmieniających Regulamin Sejmu, odnoszących się do zaleceń GRECO. W nowej kadencji nie powołano również żadnej podkomisji, która miałaby zająć się tą kwestią.

Podsumowanie

Wiele wskazuje na to, że posłowie i senatorowie nie traktują poważnie zaleceń GRECO dot. ich kontaktów z zawodowymi lobbystami. Obecny stan prac, a w zasadzie ich brak, a także zbliżające się wakacje parlamentarne, każą przypuszczać, że Polska nie wdroży rekomendacji w nowym terminie, tj. do 30 września 2016 r. Z drugiej jednak strony, gdyby taka próba została podjęta, istnieje ryzyko, że zaproponowane rozwiązania – ze względu na ewentualny pośpiech – będą nawiązywać do obecnie obowiązującej ustawy o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa: będą równie złe.

Publikacja współfinansowana ze środków projektu Lobbying transparency in Poland, finansowanego ze środków Open Society Initiative for Europe jako  część działań Fundacji Open Society